Elke stem is beter als het een gezamenlijke stem is. Ik spreek met kunstenaar Rachel Gadsden uit Londen, UK. In haar werk faciliteert ze kwetsbare individuen om hun stem te vinden, zodat ze gehoord kunnen worden. Want ieder mens heeft iets te zeggen. Haar eigen persoonlijke achtergrond is het vuur dat anderen kracht geeft. Een gesprek over handicap, empowerment, kunst, het lichaam en culturele verandering.
‘Ik noem mezelf soms een cultureel activist met een handicap, in plaats van een kunstenaar.’ Rachel vertelt me dat ze een genetische medische aandoening heeft, een chronische auto-immuunziekte waardoor haar longen vechten om te kunnen ademen. Een medische machine injecteert haar elke minuut met medicijnen die haar in leven houden. Ze heeft ook een deel van haar gezichtsvermogen verloren. De ziekte heeft een enorme impact gehad op haar dagelijks leven en haar lichaam geeft haar een andere kijk op het leven in het algemeen. ‘Lange tijd heb ik mijn handicap verborgen gehouden, maar er kwam een moment dat ik dat niet meer kon. Dat was het moment waarop ik besloot dat ik mijn handicap nooit meer zou verbergen.’ In haar huidige werk overweegt de in Londen gevestigde kunstenaar Rachel hoe kwesties van chronische ziekte en handicap niet alleen uitdagingen vormen, maar ook de agency van het lichaam kunnen versterken en autoriseren.
We praten over haar handicap omdat het haar definieert als kunstenaar en mens. ‘Er is nog steeds een gebrek aan begrip in de samenleving. Er is nog steeds een enorm gebrek aan bewustzijn over handicaps en diversiteit. Ik benader kwesties vanuit het perspectief van mensen die misschien kwetsbaarder zijn omdat ze niet in de maatschappelijke normen passen. Door mijn artistieke werk wil ik meer bewustzijn creëren. Ik geloof dat kunst mensen kracht kan geven en een stem geeft aan kwetsbare individuen, die zo vaak in de samenleving worden buitengesloten.’
Ik moet gewoon de kunstenaar zijn die ik ben
Rachels beeldende en uitvoerende kunst is zeer expressief, levendig en fysiek. Haar kunst gaat over de menselijke conditie. Het feit dat Rachel een beperkt gezichtsvermogen heeft, ontkracht haar niet, maar maakt haar werk op de een of andere manier vitaler, expressionistischer en misschien zelfs energieker en urgenter. ‘Ik was bang toen ik hoorde dat ik mijn gezichtsvermogen zou verliezen; mijn grootste angst was dat ik niet meer als beeldend kunstenaar zou kunnen werken. Maar al snel maakte ik gebruik van al mijn creatieve vaardigheden en begon ik me ook toe te leggen op performancekunst. Mijn achtergrond als actrice en kennis uit mijn theateropleiding kwamen om de hoek kijken en gaven me nieuwe inzichten in mijn kunstpraktijk. Uiteindelijk heeft ‘zien’ niets te maken met wat je met je ogen ziet. Dit besef bracht vrijheid en heeft me gemaakt tot de kunstenaar die ik nu ben.
Gezamenlijke stem
De rol van tekenen speelt een belangrijke rol in haar kunstpraktijk en ze vindt het belangrijk in het leven van mensen in het algemeen. ‘Tekenen is de snelste manier om expressief te zijn, zelfs als de financiën beperkt zijn. Het is heel toegankelijk, dus we kunnen allemaal gemakkelijk creatief zijn, het heeft zijn eigen vorm van visceraliteit. Voor mij is schilderen ook tekenen en dit weerspiegelt de visceraliteit van het lichaam. Ik hou van de Big Draw omdat het mensen bewust maakt van hun vermogen om te tekenen, terwijl ze vaak denken dat ze dat niet kunnen. En omdat het mensen samenbrengt. Ik geloof dat elke stem groter is als het een gezamenlijke stem is.’
Je kunt dit duidelijk zien in haar kunstpraktijk. Ze werkt samen met verschillende mensen van over de hele wereld en presenteert meerdere interculturele visuele dialogen die de meest diepgaande opvattingen over wat het is om mens te zijn in overweging nemen.
Lichamelijke ervaring
In haar kunst streeft Rachel niet meer naar technische perfectie zoals in haar jeugd, maar wil ze het publiek krachtige emotionele ervaringen meegeven. Een perfecte match met het thema van de Big Draw; Drawing with Senses.
Rachel komt naar Nederland en zal TransHuman opvoeren. Het stuk verkent alle elementen en perspectieven om een transhuman te zijn. We kunnen niet meer alleen onszelf zijn met moderne technologie zoals kunstmatige intelligentie (AI). Het gaat over afhankelijk zijn en enorme steun nodig hebben. Het gaat over het onzichtbare zichtbaar maken. En ja, dit wordt een ervaring, een reis voor het publiek.’
Je kunt de voorstellingen van Rachel Gadsden meemaken in Nijmegen bij Extrapool op zaterdag 9 september om 13 uur en in Museum Arnhem op 16 september om 13 uur en om 14 uur een workshop. Check het programma voor alle details.
